دكتر ظريف وزير امور خارجه ايران در مصاحبه با نشريه اشپيگل آمان : من اهل سياست داخلي نيستم
محمد جواد ظريف وزير امور خارجه ايران با پذيرش خبرنگار نشريه اشپيگل آلمان در مصاحبه اي با اين نشريه به سئوالات آنها پاسخگو بود كه متن اين مصاحبه در سايت سفارت ايران در برلين به حضورتان ارائه مي شود
- اشپيگل: جناب وزير، شما وقتي در دوم آوريل اعلام كرديد كه راه حلي براي منازعة هسته‌اي در دسترس است، ايراني‌ها در خيابان ها به شادي و پايكوبي پرداختند. اين در حالي است كه طرفين حتي سند مشتركي را ارائه نكرده بودند . آيا فكر نمي كنيد كه مردم خيلي زود خوشحال شده‌اند؟
ظريف: ابراز خوشحالي يك حق مسلم براي مردم محسوب مي گردد . وظيفة دولت هم آن است كه ايراني‌ها را خوشحال كند. لوزان يك مرحلة برجسته در روند مذاكرات بود، اما معامله نبود. توافي محتمل است . مشروط بر آن كه طرفين مذاكرة ما جدي باشند. ما به طور اصولي در بارة مجموعه‌اي از مولفات به توافق رسيده‌ايم. بر اساس آنها بايد اكنون معاهده‌اي را فرمول‌بندي كنيم، و اين اقدامي است كه هم اكنون در وين در حال انجام است.
- آمريكا پس از مذاكرات ديدگاهش را در قالب فكت شيت پيرامون محورهاي مورد توافق لوزان ارائه داد، تا از اين طريق نشان دهد كه امتياز زيادي نداده است. به گمان ما اين موضوع شما را زياد خرسند نكرده است.
ظريف : من اين امر را مفيد نمي‌دانم، زيرا بايد منتظر نتيجة نهايي بود. در گذشته اين امكان وجود داشت تا هر نفري نظر خود از واقعيت را به مردمش ارائه دهد. اما در عصر شبكه اجتماعي اين امر ديگر ميسر نيست.
- به نظر شما در اين لحظه دشوارترين مسايل در روند مذاكرات هسته اي كدامند؟
همه‌شان. ما در اصل در لوزان تمام سئوال‌ها را روشن كرديم، اما اين نكات بايد به شكلي تدوين گردند كه تمام هشت شركت كننده شامل : ايران، گروه 5+1 و نيز اتحادية اروپايي آن را بپذيرند. البته بيشتر وقت صرف مذاكرات بين اعضاي گروه 5+1 مي شود. زيرا در برخي از مسايل آنها هنوز موضع مشتركي پيدا نكرده‌اند.
- سند آمريكا دربارة لغو تحريم‌ها چيز زيادي نمي‌گويد. و شما هم اين موضوع را كه برنامة هسته‌اي را چگونه محدود مي‌كنيد، بي‌جواب گذاشته‌ايد.
ما دربارة تعداد سانتريفوژها در نطنز و فوردو و همچنين در مورد نيروگاه آب سنگين اراك همه چيز را مشخص كرديم. و واضح است كه كلية تحريم‌هاي اتحادية اروپايي و آمريكا بايد لغو شوند.دعوا بر سر زمان آن است.روند در اتحادية اروپايي و آمريكا متفاوت خواهد بود. براي ما نتيجه اهميت دارد و اين پر واضح است.
- يك مانع ديگر آن است كه شما تاكيد داريد كه تاسيسات نظامي نبايد مورد بازرسي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي قرار گيرند.
اما ايران اعلام آمادگي كرده است كه در صورت حصول توافق ، مفاد پروتكل الحاقي قرارداد منع توليد سلاح‌هاي هسته اي را به مورد اجرا بگذارد. هيچ كشوري اجازه بازديد از تاسيسات مخفي خود را صادر نمي‌كند، كلية معاهدات بين‌المللي رعايت اسرار حكومتي را محترم مي‌شمارند. من در اين زمينه كه استانداردهاي بين‌المللي را در زمينة شفافيت رعايت كنيم، مشكلي نمي‌بينم. مشكل آن است كه برخي افراد روي اشارات خاص تاكيد مي‌كنند كه بالمآل اين امر واكنش‌هايي را در تهران بر مي‌انگيزند.
- در اين ميان اظهارات رهبر انقلاب آيت‌الله علي خامنه اي. ايشان نسبت به نتيجة لوزان ابراز نگراني كردند و هشدار دادند كه «طرف ديگر مي خواهد از پشت به ما خنجر بزند. آيا شما نتوانستيد نگراني‌هاي ايشان را برطرف كنيد؟
ما همه نسبت به صداقت و جدي بودن شركاي مذاكرةكننده غربي خود و به خصوص آمريكا نگراني داريم. عدم اعتماد بيش از اندازه است و آنهم به صورت متقابل.
- آيا بيم آن داريد كه محافظه كاران در ايران احياناً مانع از حصول توافق شوند؟ و يا اين كه آنها حتي براي شما مفيد واقع شوند، چون مي‌توانيد به طرف مقابل بگوييد كه: نه، اين طور نمي‌شود، چون تندروهاي ما با آن مخالفت مي‌كنند؟
كاش اين طور بود؟ در اين صورت ديگر لازم نبود زحمت و رنج متقاعد كردن تندروهاي مان را متحمل شويم.
- ضديت با سياست هاي آمريكا يكي از شعار هاي هاي اصلي انقلاب را تشكيل مي دهد. شعار «مرگ بر آمريكا» 35 سال تمام مهم ترين شعار تندروها محسوب مي شده است. آيا معاهدة هسته‌اي مي تواند ايران را بر آن دارد كه در مورد رفتار خود در برابر «شيطان بزرگ» تجديد نظر كند؟
اين مذاكرات محكي هستند دربارة اطمينان از اين نكته كه آمريكا حاضر است توهم تغيير رژيم در ايران و نيز خصومت با ملت ما و انقلاب ايران را كنار بگذارد.
- آيا آيت‌الله خامنه اي هم خود براي اين نزديكي آمادگي دارد؟
مسالة نزديكي در ميان نيست. ايران و آمريكا به هرحال در بارة دنيا ديدگاه‌هاي متفاوتي خواهند داشت. ما مواضع خود را كنار نخواهيم گذاشت، اين ها هويت ما هستند. اما نبايد هم بحران به بار آورند. اگر ما در مورد موضوع هسته اي به پيشرفت‌هاي جدي نائل شويم، آنوقت مبنايي خواهيم داشت تا به ساير مسايل بپردازيم.
- پس به نظر نمي‌رسد كه سفارت آمريكا در تهران دوباره بازگشايي شود؟
نه، هنوز وقت آن نشده است.
- برنامة هسته اي تنها موضوع مناقشه برانگيز بين ايران و آمريكا نيست. نقش ايران در منطقه نيز منازعاتي را بوجود آورده است. به عنوان مثالً ايران در يمن شبه نظاميان شيعة حوثي را مورد حمايت قرار مي‌دهد، در حالي كه آمريكا از ائتلاف تحت رهبري عربستان سعودي جانبداري مي‌كند.
من اين را نمي فهمم كه چرا آمريكا از بمباران غيرنظاميان حمايت مي‌كند. ما از كسي حمايت نمي‌كنيم.
- اما در اين زمينه مداركي ارائه شده‌است. اسناد ارائه شده از سوي يمني‌ها نشان مي‌دهند كه سپاه پاسداران در اين كشور حضور دارند.
دروغ هاي فراواني گفته مي شوند. ما از ابتدا ايجاد خشونت در يمن را محكوم كرديم. زيرا از اين طريق يك خلاء ايجاد مي‌شود كه فقط القاعده مي تواند از آن نفع ببرد.
- در بارة اين حرف جاني كري چه نظري داريد كه گفته است: «ظواهر بر حمايت ايران حكم مي‌كنند، با هفته‌اي چند پرواز»؟
اين هواپيماهاي ما نيستند كه يمن را بمباران مي‌كنند. به هواپيماهاي ما كه مي‌خواستند كمك نوعدوستانه برسانند، اجازة فرود داده نشد.
- كري همچنين هشدار داده است كه آمريكايي ها اگر ببينند منطقه بي‌ثبات مي‌شود، دست روي دست نخواهند گذاشت. مقصود او اين بود كه ايران بي ثبات مي‌كند.
علت بي‌ثباتي اين منطقة تلاش كوته‌بينانه براي تامين مالي و مسلح كردن «دولت اسلامي»، جبهه النصره و القاعده است. تمام آنهايي كه اين گروه هاي افراطي را مورد حمايت قرار داده اند بعداً خودشان قرباني آنها شدند. و غرب بخشي از مشكل است. افرادي هستند كه در غرب به دنيا آمده و در آنجا بزرگ شده اند و در عراق و يا سوريه سر قربانيانشان را از تن جدا مي‌كنند و يا آنها را آتش مي‌زنند. چطور اين وضع پيش مي‌آيد، اين افراد را چطور مي توان اين طور تعليم داد؟
- در مبارزه عليه «دولت اسلامي» ايران مي‌توانست رسماً با آمريكا همكاري كند.
ما در آمريكا اين آمادگي را نمي بينيم كه به طور جدي عليه «دولت اسلامي» به اقدام جدي دست بزند. اما ما از هر اقدام واقعاً جدي، چه منطقه اي و چه بين‌المللي حمايت مي‌كنيم.
- آيا در عراق يك چنين همكاري وجود دارد؟ مثلاً با آمريكا؟
نه، ما با دولت عراق همكاري مي‌كنيم.
- و در عين حال شما با در اختيار نهادن مبارزان، پول و اسلحه از رژيم بشارالاسد حمايت مي‌كنيد. شما بدين ترتيب بر عمر تراژدي سوريه مي‌افزاييد.
ما از دولت قانوني سوريه حمايت مي‌كنيم. اگر اين كار را نكرده بوديم، اكنون در دمشق «دولت اسلامي» مستقر شده بود. ما هميشه گفته‌ايم كه بايد براي سوريه يك راه حل سياسي يافت. اما آن وقت شرايطي را تعيين كردند و افراد خاصي...
- مقصودتان بشارالاسد است؟
... نبايد در فرايند سياسي شركت داده مي‌شدند. افرادي كه اين شرط و شروط را مي گذارند، مناقشه را طولاني مي كنند.
- پرزيدنت روحاني در سال2013 اين اولويت را تعيين كرد كه رابطه با عربستان سعودي را بهبود خواهد بخشيد. اما مناسبات از آن هنگام به بعد تيره تر شده است. روحاني رهبران جديد سعودي را «بي‌تجربه» خوانده است كه به هرحال هماهنگي ايجاد نمي‌كند.
بايد گفت كه ما از خود خويشتنداري فراوان نشان داده ايم، اما متاسفانه موجي از اظهارنظرهاي توهين‌آميز در ابعاد شخصي و سياسي از سوي عربستان سعودي مطرح شد . به نظر مي رسد كه در منطقه افرادي هستند كه ظاهراً به وحشت افتاده اند.
- و براي آن دلايل خوبي هم وجود دارد. سوريه، عراق، يمن و افغانستان كشورهاي شكست خورده اي هستند كه ايران در آنها نفوذ فزاينده‌اي پيدا كرده است. شما چه اقداماتي را مي توانيد انجام دهيد تا ترس همسايگانتان را از اين بابت كه كشورتان در صدد تسلط بر خاورميانه است كاهش دهيد؟
ايران كشور قدرتمندي با جمعيت زياد و منابع بسيار است. ما از بزرگي و جغرافياي كشورخود رضايت داريم. ما در 250 سال اخير در هيچ ماجراجويي نظامي شركت نداشته ايم. ما نمي خواهيم منطقه را تحت تسلط خود در آوريم. ما ثبات مي‌خواهيم. بنابراين دليلي براي ايجاد وحشت وجود ندارد.
- اختلاف نظر ديگري بين شما و غرب در مورد حقوق بشر در ايران وجود دارد . شما دو هفته پيش در مصاحبه‌اي گفتيد: «ما مردم را به خاطر عقيده شان به زندان نمي‌اندازيم». اما به موازات آن بازداشت‌هايي در كشور صورت گرفت. اين تلخ‌انديشي اعتراضاتي را در شبكه هاي اجتماعي حتي در ميان هواداران شما برانگيخت . آيا شما اين ابراز يأس را درك مي‌كنيد؟
نه، اين جمله از كليت آن بيرون كشيده شده بود. متاسفم كه نسبت به من سوء تفاهم ايجاد شده است. متاسفم. اما برخي از افراد مي‌خواستند حرفي را به من نسبت دهند كه من در يك ارتباط ديگر گفته بودم.
- گزارشگر ويژة سازمان ملل در ماه مارس گفت كه وضعيت حقوق بشر در دورة پرزيدنت روحاني آشكارا بدتر شده است.
اظهارت گزارشگر ويژة سازمان ملل در ارتباط با ايران قابل اعتماد نيست. روحاني طبق اصول دموكراتيك انتخاب شده است. كسي كه چنين اظهار نظر مي كند عليه يك دولت منتخب مردم به تبليغات دست مي‌زند. با وجود اين هدف مهم ما آن است كه وضع حقوق بشر را بهبود بخشيم. ما نمي گوييم كه به كمال رسيده ايم.
يوسف بن علوي وزير امور خارجه عمان با دكتر محمد جواد ظريف ديدار و گفتگو كرد